Potworniak (ang. teratoma) to nowotwór wywodzący się z multipotencjalnych komórek zarodkowych z predylekcją do występowania w gonadach zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Określany jest także jako guz zagubionej tkanki, gdyż w jego obrębie występują różnorodne bardziej lub mniej zróżnicowane tkanki odpowiadające innym pozagonadalnym narządom.
W przypadku potworniaka dojrzałego / zróżnicowanego, który stanowi większość przypadków potworniaków i jest zwykle guzem łagodnym, w jego wnętrzu znajdować się mogą takie tkanki narządowe jak skóra, włosy, kości, czy zdeformowane zęby. Wariant potworniaka zawierający znaczną ilość elementów pochodzących ze skóry, np. z włosami i gruczołami skórnymi, określa się jako torbiel skórzasta. W przypadku zawartości tkanki hormonalnie czynnej wydzielającej np. hormon tarczycy albo serotoninę mogą pojawić się korespondujące objawy wtórne.
Dojrzałe potworniaki jajników wykrywane są najczęściej u młodych kobiet, w III dekadzie życia; większość z nich jest nowotworami łagodnymi; mogą występować obustronnie.
Rzadszy typ potworniaków niedojrzałych ma zwykle cechy guzów złośliwych ze wszystkimi tego następstwami, łącznie z potencjalnymi objawami ogólnymi oraz odległymi; występuje częściej w I i II dekadzie życia kobiety.
Wracając do częstszych potworniaków dojrzałych, w ich początkowych etapach rozwoju guz nie daje zwykle żadnych objawów, a wykrywany bywa przypadkowo podczas rutynowego badania USG. W zaawansowanych stadiach może być przyczyną bólów i dyskomfortu w miednicy i podbrzuszu.
W badaniu USG dojrzały potworniak łagodny prezentuje obraz ostroograniczonego guza z obszarami o różnej echogeniczności; tj. nie cały guz jest niejednorodny, lecz poszczególne obszary guza różnią się pomiędzy sobą echogenicznością. Makrokalcyfikacje w guzie sugerują obecność kości lub zębów. Obecność mikrokalcyfikacji sugerowałaby cechy złośliwości. Podobnie jak w przypadku różnorodnych patologii układu rozrodczego w jamie Duglasa może gromadzić się niestandardowo większa objętość płynu.
W celach edukacyjnych warto zaznajomić się i porównać obrazy sonograficzne potworniaków z obrazami innych rodzajów guzów jajników, guzów germinalnych, czy mięsaków.
Autor: Tomasz Szczepański MD
Zawartość serwisu cedum.pl jest chroniona prawem autorskim.
